ZadzwońNowe zasady obliczania wynagrodzeń od 1.01.2023 r.
Możliwość dzielenia ulgi miesięcznej czy składania przez każdego zatrudnionego oświadczenia o stosowaniu pomniejszenia (odpowiednik PIT-2) to tylko niektóre ze zmian, jakie płatnicy PIT będą musieli uwzględnić od nowego roku.
Wprowadza je kolejna odsłona tzw. Polskiego Ładu (ustawa z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, DzU poz. 1265, dalej nowelizacja). Przynosi ona istotne zmiany w obliczaniu wynagrodzeń pracobiorców będących polskimi rezydentami podatkowymi, tj. rozliczanych według skali podatkowej.
Część nowości, które weszły w życie 1.07.2022 r., została opisana w „Rachunkowości” nr 7/2022(1). Poniżej przedstawiamy te obowiązujące od 1.01.2023 r.
Przypis
Rezygnacja z podwyższonych kosztów ze stosunku pracy
Od nowego roku pracownik będzie mógł złożyć zakładowi pracy sporządzony na piśmie wniosek o pobór zaliczek na PIT bez stosowania podwyższonych kosztów ze stosunku pracy, tj. w wysokości 300 zł (art. 32 ust. 6 updof oraz art. 18 ust. 5 nowelizacji). Płatnik zaprzestanie wówczas potrącania (wszelkich) kosztów pracowniczych najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu otrzymania pisma.
Przypominamy, że obecnie pracownik ma prawo do rezygnacji ze stosowania do niego podstawowych kosztów ze stosunku pracy (250 zł miesięcznie) po złożeniu sporządzonego na piśmie wniosku, z czego korzystają zatrudnieni u kilku pracodawców. Nie może jednak złożyć analogicznego wniosku odnośnie do kosztów podwyższonych. Może wprawdzie oświadczyć, że przestał spełniać warunki do stosowania przez płatnika tych kosztów (posiadanie miejsca stałego lub czasowego zamieszkania poza miejscowością położenia zakładu pracy oraz niepobieranie dodatku za rozłąkę), jednak nie skutkuje to całkowitym odstąpieniem od potrącania kosztów pracowniczych, lecz przejściem na koszty podstawowe.
Wnioski i oświadczenia wpływające na obliczenie zaliczki
Ustawodawca uporządkował i ujednolicił zasady składania przez pracobiorców wniosków i oświadczeń mających wpływ na obliczenie zaliczki na PIT. Od 1.01.2023 r. kwestie te będzie regulować art. 31a updof. Dotyczy on wszelkich tego rodzaju dokumentów składanych na mocy updof (m.in. ww. wniosków w sprawie rezygnacji ze stosowania kosztów uzyskania ze stosunku pracy czy o niepobieranie zaliczki do kwoty dochodu 30 tys. zł, oświadczenia o stosowaniu pomniejszenia, czyli odpowiednik dzisiejszego PIT-2, czy o spełnianiu warunków do stosowania zwolnień podatkowych).
Wnioski te i oświadczenia pracobiorca będzie składał na piśmie albo w inny przyjęty u płatnika sposób, a ten uwzględni je najpóźniej od następnego miesiąca(2). Będzie można formułować je w dowolny sposób, byleby dostatecznie jasno wyrażały zamiar zatrudnionego(3). Urzędowe wzory zostaną ustalone tylko dla oświadczeń o:
- stosowaniu pomniejszenia,
- zamiarze wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub zamiarze rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko,
- spełnianiu warunków do podwyższonych kosztów ze stosunku pracy,
- a także dla wniosków: o obliczanie zaliczek na PIT
bez stosowania tzw. ulgi dla młodych (do 26 lat) albo bez
miesięcznych podstawowych czy podwyższonych kosztów ze stosunku pracy oraz o rezygnację przez pracownika ze stosowania kosztów twórczych.
Korzystanie z urzędowych wzorów będzie jednak fakultatywne (niemniej – choćby z uwagi na odpowiedzialność płatnika za prawidłowy pobór zaliczek – należy się spodziewać, że będą one w powszechnym użyciu).
Podatnik będzie miał obowiązek zmienić bądź wycofać wcześniejsze oświadczenie lub wniosek, jeśli ulegną zmianie okoliczności mające wpływ na obliczenie zaliczki – koniecznie przez złożenie odrębnego oświadczenia lub wniosku na piśmie.
Złożone oświadczenie lub wniosek mający wpływ na obliczenie zaliczki zachowają ważność w kolejnych latach, chyba że co innego będzie wynikać z odrębnych przepisów. Po ustaniu stosunku prawnego łączącego strony (np. po zakończeniu stosunku pracy, zlecenia czy powołania członka zarządu) płatnik nie będzie honorował oświadczeń i wniosków złożonych przez pracobiorcę podczas trwania stosunku zatrudnieniowego, z wyjątkiem 3 wniosków o:
- obliczanie zaliczek bez stosowania ulgi dla młodych,
- obliczanie zaliczek bez stosowania miesięcznych kosztów uzyskania przychodów (podstawowych lub podwyższonych),
- rezygnację ze stosowania 50-proc. kosztów twórczych.
Gdy zaniżenie lub nieujawnienie przez płatnika podstawy opodatkowania wyniknie z zastosowania przez płatnika złożonych przez podatnika wniosków lub oświadczeń mających wpływ na obliczenie zaliczki na PIT, nie będzie się stosować art. 26a § 2 Op. Płatnik nie zostanie wówczas ukarany za nieprzekazanie zaliczki z powodu błędu członka załogi (odpowiedzialność za zaniżenie zaliczki będzie ciążyć na podatniku).
Co istotne, w związku z wejściem w życie nowych regulacji dotyczących składania przez zatrudnionych wniosków i oświadczeń mających wpływ na obliczanie zaliczki na podatek nie będzie konieczna aktualizacja czy ponowne składanie dokumentów przekazanych płatnikom pod rządami starych przepisów. Zgodnie z art. 22 nowelizacji złożone płatnikowi przed 1.01.2023 r. oświadczenia i wnioski zachowują moc (oczywiście, o ile nie uległ zmianie stan faktyczny).
Więcej wniosków na urzędowych drukach
Art. 7 projektu z 27.06.2022 r. nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (jest na etapie prac rządowych) przewiduje, że od nowego roku urzędowe wzory będą mieć również wnioski o rezygnację ze stosowania kosztów twórczych składane przez niektóre osoby uzyskujące przychody z działalności wykonywanej osobiście (tj. zleceniobiorcę, wykonawcę dzieła czy osobę osiągającą przychody z praw autorskich). Wniosek ten zostanie również zaliczony do grupy tych szczególnych dokumentów, które płatnik będzie honorował po ustaniu współpracy z pracobiorcą.
Przypis
(2) Analogiczne wnioski składane organowi rentowemu zostaną uwzględnione najpóźniej od 2. miesiąca następującego po miesiącu, w którym organ je otrzymał.
(3) Oświadczenia o spełnieniu warunków do stosowania zwolnień podatkowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152–154 updof (tzw. ulga na powrót, ulga dla rodzin 4+ i ulga dla pracującego seniora), jako składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, muszą zawierać klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.
Dzielenie ulgi miesięcznej
W nowym roku miesięczna kwota zmniejszająca podatek (tzw. ulga miesięczna) pozostanie na dotychczasowym poziomie 300 zł (tj. 1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, określonej w I przedziale skali, wynoszącej 3600 zł). Zmienią się jednak zasady jej stosowania (nowy art. 31b updof).
Po pierwsze nastąpi jej upowszechnienie, gdyż oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia (odpowiednik dzisiejszego PIT-2) będzie mógł złożyć nie tylko pracownik, lecz także każdy inny zatrudniony (o statusie polskiego rezydenta podatkowego), czyli również zleceniobiorca, wykonawca umowy o dzieło, menedżer kontraktowy, wykonujący swoje obowiązki na mocy aktu powołania członek rady nadzorczej, komisji rewizyjnej czy zarządu, a także osoba uzyskująca przychody z praw majątkowych.
Po drugie wszystkie wymienione osoby będą mogły złożyć – w dowolnym momencie roku kalendarzowego – oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia, maksymalnie 3 płatnikom, uprawniając ich do obniżenia pobieranych z ich przychodów zaliczek na PIT odpowiednio o:
- 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, tj. 300 zł (pełna ulga miesięczna),
- 1/24 kwoty zmniejszającej podatek, tj. 150 zł (częściowa ulga miesięczna),
- 1/36 kwoty zmniejszającej podatek, tj. 100 zł (częściowa ulga miesięczna).
Uwaga: nie będzie możliwe stosowanie innej proporcji pomniejszenia zaliczki, tzn. pracobiorca nie będzie mógł zlecić jednemu płatnikowi potrącania z zaliczki na PIT tytułem ulgi miesięcznej np. 200 zł, a drugiemu 100 zł, albo jednemu 250 zł i drugiemu 50 zł.
Według obecnie obowiązujących regulacji oświadczenie PIT-2 ma prawo złożyć wyłącznie pracownik, i to tylko jednemu zakładowi pracy, upoważniając go do redukcji zaliczek o pełną ulgę miesięczną.
Od nowego roku niektórzy płatnicy będą stosować, tak jak obecnie, pełną (lub częściową) ulgę miesięczną wyłącznie na wniosek pracobiorcy, a pozostali jedynie z urzędu (patrz tabela). Jeżeli w danym miesiącu podatnik uzyska od tego samego płatnika przychody z różnych tytułów, oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia płatnik uwzględni do wszystkich przychodów, jednak łączna kwota stosowanego w tym miesiącu przez płatnika pomniejszenia nie będzie mogła przekroczyć kwoty wskazanej w oświadczeniu.
Zasady prawidłowego dzielenia ulgi miesięcznej
Od 1.01.2023 r. pracobiorca, który osiągnie przychody od więcej niż jednego płatnika, będzie miał prawo złożyć im oświadczenia o stosowaniu pomniejszenia przy łącznym zachowaniu poniższych warunków:
- oświadczenia składa maksymalnie 3 płatnikom (stosując wskazaną wyżej proporcję),
- łączna kwota pomniejszenia zaliczek, stosowana w danym miesiącu przez maksymalnie 3 płatników, nie przekroczy pełnej ulgi miesięcznej, tj. 300 zł,
- w roku kalendarzowym nie skorzystał – za pośrednictwem płatnika – z pełnej kwoty zmniejszającej podatek ani z kwoty wolnej od podatku w innej postaci (np. nie złożył płatnikowi wniosku o niepobieranie zaliczek do kwoty dochodu 30 tys. zł).
Reguły stosowania przez płatników ulgi miesięcznej w 2023 r.
| Płatnicy stosujący ulgę miesięczną wyłącznie na wniosek pracobiorcy | Płatnicy stosujący ulgę miesięczną z urzędu, bez wniosku podatnika |
|---|---|
|
|
| Ww. płatnicy będą pomniejszać zaliczki pobierane z przychodów pracobiorcy wyłącznie po złożeniu przez niego oświadczenia o stosowaniu pełnego lub częściowego pomniejszenia | Ww. płatnicy będą pomniejszać zaliczki pobierane z przychodów podatnika z urzędu, o pełną ulgę miesięczną (300 zł), chyba że podatnik złoży im oświadczenie o stosowanie częściowej ulgi miesięcznej (100 lub 150 zł) albo o rezygnacji ze stosowania pomniejszania |
Od 2023 r. emerytowi, zatrudnionemu dodatkowo na umowę o pracę lub zlecenie, pełną ulgę miesięczną będzie potrącał ZUS z zaliczek na PIT od emerytury. Jednak zainteresowany będzie mógł złożyć wniosek o stosowanie częściowej ulgi miesięcznej, po to by podobne oświadczenie złożyć jeszcze pracodawcy i ew. zleceniodawcy. Alternatywnie będzie mógł złożyć w ZUS wniosek o rezygnację ze stosowania pomniejszenia, by upoważnić innego płatnika (np. pracodawcę) do stosowania pełnej ulgi miesięcznej, lub też pracodawcę i zleceniodawcę – do potrącania z zaliczek po 150 zł.
Uwaga: oświadczenie PIT-2, które pracownik dostarczył lub dostarczy zakładowi pracy do końca 2022 r., na mocy art. 22 nowelizacji zachowa ważność również od 1.01.2023 r., bez konieczności aktualizacji jego treści czy wzoru formularza. Należy jednak pamiętać, że PIT-2 upoważnia wyłącznie jednego pracodawcę do pomniejszania zaliczki od przychodów z pracy wyłącznie o pełną ulgę miesięczną (tj. o 300 zł). Jeśli więc zatrudniony będzie chciał, aby w nowym roku więcej jego płatników stosowało pomniejszenia tytułem częściowej ulgi miesięcznej (o 100 lub 150 zł), powinien złożyć każdemu z nich (maksymalnie trzem) oświadczenia o stosowaniu pomniejszeń.
Wniosek o niepobieranie zaliczek od kwoty dochodu do 30 tys. zł
Od 1.01.2023 r. wniosek o niepobieranie przez płatnika zaliczek na PIT będzie mógł złożyć również pracownik, który przewiduje, że uzyskane przez niego dochody, podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej, nie przekroczą w roku podatkowym 30 tys. zł (nowy art. 31c updof). Obecnie prawo to przysługuje jedynie pozostałym zatrudnionym będącym polskimi rezydentami podatkowymi, tj. zleceniobiorcy, wykonawcy umowy o dzieło, menedżerowi kontraktowemu, osobie powołanej i uzyskującej przychody z tytułu praw majątkowych.
Jeżeli podatnik, który złożył taki wniosek, uzyska dochody podlegające opodatkowaniu według skali, przekraczające u tego płatnika w roku podatkowym limit 30 tys. zł, płatnik obliczy od nich zaliczki na PIT bez pomniejszania ich o pełną lub częściową ulgę miesięczną.
Pobór zaliczek od 2023 r.
Podsumowując: od 1.01.2023 r. od przychodów z pracy (tj. ze stosunku pracy, stosunku służbowego, z pracy nakładczej i ze spółdzielczego stosunku pracy) płatnik będzie naliczał tzw. ogólne zaliczki na PIT według skali podatkowej, a jeśli pracownik złoży oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia – będzie je obniżał o pełną lub częściową ulgę miesięczną (stosownie do oświadczenia). Jeśli pracownik złoży oświadczenie o zamiarze wspólnego rozliczenia rocznego z małżonkiem lub z dzieckiem, płatnik pobierze tzw. preferencyjne zaliczki (patrz tabela). Pracownik będzie mógł złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek od dochodu do 30 tys. zł.
Pobór preferencyjnych zaliczek od przychodów pracowników w 2023 r.
| Jeśli przewidywane, roczne dochody pracownika | Pracownik złożył oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia | Pracownik nie złożył oświadczenia o stosowaniu pomniejszenia |
|---|---|---|
| nie przekroczą 120 tys zł, a małżonek/dziecko nie uzyska żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika |
zaliczki wyniosą 12% i będą pomniejszane o ulgę miesięczną:
|
zaliczki wyniosą 12% i będą pomniejszane o ulgę miesięczną tylko za małżonka/dziecko o 300 zł |
| przekroczą 120 tys. zł, a małżonek/dziecko nie uzyska żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika, lub uzyska dochody poniżej 120 tys. zł |
zaliczki wyniosą 12% i będą pomniejszane o ulgę miesięczną tylko za pracownika* – stosownie do jego oświadczenia |
zaliczki wyniosą 12% i nie będą w ogóle pomniejszane o ulgę miesięczną |
* Zgodnie z wykładnią przyjętą na gruncie dotychczasowych regulacji. Literalne brzmienie przepisu, analogicznie jak w latach ubiegłych, może budzić wątpliwości, czy w takim przypadku jest możliwe jakiekolwiek pomniejszenie.
Z kolei od przychodów pozostałych zatrudnionych (tj. zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła, menedżera kontraktowego, osoby powołanej czy uzyskującej przychody z tytułu praw majątkowych) płatnik będzie – co do zasady – pobierał przez cały rok zaliczki w wysokości 12%, pomniejszając je ew. o pełną lub częściową ulgę miesięczną, jeżeli pracobiorca złoży oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia. Zatrudniony może też złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek od dochodu do 30 tys. zł.